Co powoduje przejście obowiązku alimentacyjnego na inną osobę?
Podstawowym warunkiem jest istnienie obowiązku alimentacyjnego w ogóle. Nie ważne przy tym, na jakim tytule prawnym jest on oparty: stosunek pokrewieństwa, małżeństwa, powinowactwa, przysposobienia (adopcji). Miarodajne jest to, aby istniał. Nie może przecież przejść coś co nie istnieje, chyba oczywiste 🙂
Obowiązek alimentacyjny w dalszej kolejności nie powstaje, dopóki istnieje obowiązek alimentacyjny w bliższej kolejności.
Obowiązek tenże rodzi się z chwilą zaistnienia podstaw przewidzianych przez prawo. Nowo powstały obowiązek alimentacyjny jest samodzielny (zobowiązany odpowiada jak za własny dług) i ma byt odrębny od poprzedniego. Natomiast pierwotny obowiązek ustaje w całości , w niekiedy także w części. W drugim wypadku znaczy to tyle, że w części w której nie wygasł – trwa nadal.
Możliwości alimentacyjne zobowiązanego w dalszej kolejności są oceniane według jego indywidualnej sytuacji i odrębnych kryteriów. Sprawia to, że nie koniecznie będzie płacić tyle samo co poprzednik.
W razie nadmiernej uciążliwości roszczenia alimentacyjnego nowy zobowiązany – może zostać zwolniony, w całości lub części z tej powinności. Najczęściej występuje to wśród rodzeństwa. Patrz: Alimenty od rodzeństwa. Idąc za ciosem ciężarem alimentacji, w odpowiednim zakresie może zostać obciążony kolejny zobowiązany ( w tym samym, bądź innym stopniu pokrewieństwa). I tak dalej, aż do wyczerpania potencjalnych zobowiązanych.
Jeżeli zobowiązany w bliższej kolejności nabędzie zdolność świadczenia, to powstaje ponownie u niego obowiązek alimentacyjny – powodując wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego dalszego zobowiązanego (w całości lub części). Wszystko zależy od tego, o ile zwiększyły się możliwości alimentacyjne bliższego zobowiązanego.
Gdyby zobowiązany w bliższej kolejności miał zdolność świadczenia, ale uchylał się od tego – zobowiązanemu w dalszej kolejności przysługuje roszczenie o zwrot spełnionych alimentów. Tzw. Roszczenia regresowe.
Obowiązek alimentacyjny w dalszej kolejności polega nie tylko na dostarczaniu środków utrzymania uprawnionemu, ale może mieć także postać – osobistych starań o utrzymanie i wychowanie. Np. opieka na dzieckiem lub niepełnosprawnym.
Uprawniony do alimentów musi wykazać niemożliwość świadczenia (w całości lub części) przez bliższego zobowiązanego. Jest to warunek konieczny do przeniesienia obowiązku alimentacyjnego na inną osobę. Jakie dowody w sądzie? Np. zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o wysokości dochodu, roczny PIT, zaświadczenie od komornika stwierdzające bezskuteczność egzekucji itp.
A teraz czas odpowiedzieć na pytanie – co wpływa na przesunięcie obowiązku alimentacyjnego?
Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje w razie ziszczenia się jednej z poniższych przesłanek.
1. nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności:
- osoba zobowiązana nie żyje,
- zobowiązany zaginął,
- obowiązek alimentacyjny zobowiązanego wygasł na podstawie pewnych zdarzeń prawnych np. powstanie stosunku przysposobienia, zawarcie nowego małżeństwa, rozwiązanie przysposobienia,
- uprawniony nie ma uregulowanego stanu cywilnego (pochodzenia).
2. osoba zobowiązana w bliższej kolejności nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi:
- zobowiązany nie posiada żadnych dochodów ani ma majątku,
- zdolność świadczenia zobowiązanego jest znacznie ograniczona chorobą lub podeszłym wiekiem,
- osoba zobowiązana utraciła zdolność do pracy (czasowo albo na stałe),
- dochody zobowiązanego są zbyt małe, by w zaspokoić uprawnionego w całości,
- zobowiązany uchyla się od wypełniania ciążącego na nim obowiązku alimentacji (mimo, że ma ku temu możliwości).
3. uzyskanie od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności – na czas – potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest:
- niemożliwe, lub
- połączone z nadmiernymi trudnościami.
Np. zobowiązany przebywa za granicą; osoba zobowiązana ukrywa swój majątek lub źródła dochodu; nie jest znane miejsce pobytu zobowiązanego; egzekucja w stosunku do zobowiązanego okazała się bezskuteczna.
