Orzeczenia Sądu Najwyższego:
„Potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego ulegają zmianie; tym samym może ulegać zmianie wysokość alimentów. Dlatego w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (art. 138 k.r.o.). Zmiana stosunków może prowadzić do uchylenia obowiązku alimentacyjnego bądź do podwyższenia lub obniżenia alimentów”.
„Dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana w rozumieniu art. 138 k.r.o., należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności – na tle sytuacji ogólnej – mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków powstałych po jego wydaniu”.
„Obowiązek alimentacyjny wygasa wtedy, gdy uprawniony uzyska zdolność do samodzielnego utrzymania (art. 133 § 1 k.r.o.). Następuje to również w sytuacji, gdy zobowiązany do alimentacji na skutek zdarzeń losowych utraci całkowicie możliwość osiągania jakichkolwiek dochodów. Podwyższenie alimentów następuje wówczas, gdy zwiększeniu uległy potrzeby uprawnionego albo wzrosły możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Obniżenie alimentów uzasadnia zmniejszenie się potrzeb uprawnionego lub pogorszenie się sytuacji majątkowej i materialnej zobowiązanego”.
„Właściwą drogą do realizacji roszczenia o zmianę obowiązku alimentacyjnego jest droga postępowania sądowego”.
„Powództwo o uchylenie alimentów nie może zmierzać do weryfikacji prawomocnego orzeczenia sądu dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Przesłanką tego powództwa bowiem jest zmiana stosunków, o której mowa w art. 138 k.r.o”.
„Wyrok oparty na wadliwych ustaleniach co do możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, jak też nieuwzględniający rzeczywistych i usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego nie może być sanowany w trybie powództwa z art. 138 k.r.o., skoro podstawą powództwa opartego na tym przepisie może być tylko późniejsza zmiana stosunków”.
„Zmniejszenia lub ograniczenia czasu trwania świadczeń alimentacyjnych dochodzić można tylko powództwem opartym na art. 138 k.r.o.”.
„Zmiana wyroku lub umowy, którą ma na względzie art. 138 k.r.o. może m.in. polegać na stwierdzeniu ustania obowiązku alimentacyjnego, wobec odpadnięcia jednej z przesłanek uzasadniających ten obowiązek, czy to po stronie uprawnionej, czy to po stronie zobowiązanej”.
„Podstawą powództwa z art. 138 k.r.o. może być tylko zmiana stosunków, która nastąpiła nie wcześniej niż po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego alimenty”.
„Okoliczność, że zasądzone alimenty egzekwowane są z przysługującej dłużnikowi renty tylko częściowo, w granicach określonych przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, nie jest równoznaczne z uchyleniem zadłużenia co do pozostałej nie wyegzekwowanej części alimentów, a tym samym nie czyni bezprzedmiotowym powództwa dłużnika o zmianę wysokości zasądzonych alimentów na skutek zmiany stosunków”.
„Okoliczności ustalone w sprawie o zasądzenie alimentów, w tym fakt odbywania zasadniczej służby wojskowej, nie uzasadniają żądania zmiany orzeczenia obowiązku alimentacyjnego na podstawie art. 138 k.r.o.”.
„W wypadku gdy egzekucja należności alimentacyjnych uniemożliwia zaspokojenie wierzytelności innego wierzyciela, wierzyciel ten może w drodze powództwa przeciwko osobie, na której rzecz egzekwowane są należności alimentacyjne, żądać ustalenia, że – wobec ustania obowiązku alimentacyjnego – przysługuje mu prawo zaspokojenia swej wierzytelności przed egzekwowanymi należnościami alimentacyjnymi”.
„Zabezpieczenia powództwa przewidzianego w art. 138 k.r.o. o uchylenie lub obniżenie obowiązku alimentacyjnego przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie jest wyłączone. Ze względu jednak na potrzebę szczególnej ochrony interesu osoby uprawnionej do alimentacji zawieszenie postępowania egzekucyjnego może mieć miejsce tylko wówczas, gdy powództwo jest uwiarygodnione w wysokim stopniu”.
„Wyrok uwzględniający żądanie podwyższenia alimentów powinien wyraźnie orzekać zmianę wysokości świadczeń uprzednio prawomocnie zasądzonych lub ustalonych ugodą sądową, wskazując cechy poprzedniego tytułu, nie zaś w oderwaniu od poprzedniego tytułu zasądzać alimenty w nowej wysokości. Stworzyłoby to bowiem sytuację, w której strona powodowa znalazłaby się w posiadaniu dwóch niezależnych od siebie tytułów wykonawczych”.