Wpis dłużnika alimentacyjnego na listę dłużników niewypłacalnych. Hit czy kit?

Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych stworzyła możliwość wpisu dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych przez osoby fizyczne, będące konsumentami.

Na gruncie dotychczas obowiązujących przepisów taką możliwość miały jedynie osoby prawne, tj. przedsiębiorcy, banki, instytucje finansowe itd. Nowe przepisy obowiązują od dnia 14 czerwca 2010 r. i od tego też momentu wolno umieszczać nierzetelnych dłużników na niechlubnych listach.

Bez znaczenia jest przy tym fakt, kiedy powstała niewypłacalność dłużnika. W związku z tym możemy umieścić dłużnika w Biurze Informacji Gospodarczej (BIG) zarówno wtedy, gdy jego niewypłacalność powstała po wejściu w życie niniejszej ustawy, jak i przed wejściem jej w życie.

Co daje wierzycielowi zamieszczenie takiego wpisu?

Z pewnością w pewien sposób utrudni to życie dłużnikowi alimentacyjnemu. Albowiem obniża jego zdolność kredytową oraz podważa uczciwość jako kontrahenta, a nawet jako zwykłego człowieka. Ponieważ każdy powinien regulować swe zobowiązania (wynikające z ustawy lub umowy stron) terminowo.

Niewypłacalny dłużnik może mieć problemy z uzyskaniem kredytu, pożyczki, zakupem sprzętu na raty, dostępem do usług telekomunikacyjnych, zawarciem umów o świadczenia okresowe (najmu, dzierżawy, leasingu itp.). Co ważne niektórzy pracodawcy mogą sprawdzać potencjalnych pracowników pod kątem zamieszczenia ich danych w tymże rejestrze, jeżeli jest to uzasadnione charakterem powierzanej pracy.

Jakie warunki musi spełnić wierzyciel alimentacyjny, aby wpisać dłużnika na listę?

Wierzyciel musi spełnić łącznie następujące warunki:

1. posiadać tytuł wykonawczy, czyli w naszym przypadku – wyrok alimentacyjny zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności,

2. łączna kwota zobowiązań dłużnika wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 zł (dwieście złotych) oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni,

3. upłynęło co najmniej 14 dni od wysłania przez wierzyciela listem poleconym (albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych) na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika (a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres miejsca zamieszkania) wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do BIG-u, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

Przestępstwo niealimentacji

Czy za niepłacenie alimentów można pójść do więzienia?

Tak. Możliwość taką przewiduje art. 209 Kodeksu karnego. Zgodnie z nim:

Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Uchylanie się od obowiązku alimentacji musi mieć charakter uporczywy, to znaczy ciągły, nagminny, umyślny, nieustępliwy. Z reguły będą to okresy od kilku miesięcy do kilku lat.

Jak wynika z powyższego w rachubę wchodzi nie tylko sądowe nałożenie na zobowiązanego obowiązku płacenia alimentów, lecz również obowiązek alimentacji wynikający z ustawy. Np. w przypadku dzieci ciąży  on na rodzicach do momentu uzyskania przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymania się.

Rezultatem uchylania się od obowiązku alimentacyjnego musi być narażenie na niemożliwość zaspokojenia przez osobę uprawnioną podstawowych potrzeb życiowych, tj. potrzeby łaknienia, bezpieczeństwa, ochrony zdrowia. Jak można zauważyć wystarczy już sam fakt narażenia na ten stan rzeczy, a tym bardziej w grę wchodzi skutek w postaci faktycznej niemożliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych.

Sankcją prawną za niewypełnianie obowiązku alimentacji jest grzywna lub kara ograniczenia wolności, albo też najbardziej dotkliwa – kara pozbawienia wolności (więzienia) do maksymalnie 2 lat.

Wniosek o ściganie przestępstwa wolno złożyć na policji bądź w prokuraturze. Osobą uprawnioną do złożenia wniosku jest:

  • pokrzywdzony (osoba uprawniona do alimentów),
  • organ pomocy społecznej,
  • organ podejmujący działania wobec dłużnika alimentacyjnego.

Czy ściganie tego przestępstwa może nastąpić z urzędu? Tak. W sytuacji, gdy pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacone w przypadku bezskuteczności egzekucji.

Czy odbywanie kary pozbawienia wolności przez zobowiązanego oznacza, że nie otrzymam w tym czasie od niego ani grosza? Niekoniecznie. Osoba skazana i osadzona w więzieniu, w miarę możliwości – zobowiązywana jest do pracy w obrębie lub poza zakładem karny, a osiągnięte przez nią wynagrodzenie za pracę przeznaczane jest na pokrycie należności alimentacyjnych.


Nakaz wyjawienia majątku przez dłużnika alimentacyjnego

Kiedy dłużnik może zostać zobowiązany do wyjawienia swego majątku?

Przesłanki zastosowania:

  1. Jeżeli po wszczęciu egzekucji zajęty majątek dłużnika:
  • nie rokuje zaspokojenia egzekwowanych należności,
  • jeżeli wierzyciel wykaże, że na skutek prowadzonej egzekucji nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej należności

– może on żądać zobowiązania dłużnika do złożenia wykazu majątku z wymienieniem rzeczy i miejsca, gdzie się znajdują, przypadających mu wierzytelności i innych praw majątkowych oraz do złożenia przyrzeczenia według roty:

„Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożony przeze mnie wykaz majątku jest prawdziwy i zupełny”.

2.  Wierzyciel może żądać wyjawienia majątku także przed wszczęciem egzekucji, jeżeli uprawdopodobni, że nie uzyska zaspokojenia w pełni swej należności ze:

  • znanego mu majątku,
  • z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres sześciu miesięcy.

Procedura:

Wniosek o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku składa się w sądzie rejonowym właściwości ogólnej dłużnika. Do wniosku należy dołączyć odpis protokołu zajęcia lub inne dokumenty uzasadniające obowiązek wyjawienia majątku, a jeżeli wniosek złożono przed wszczęciem egzekucji, także tytuł wykonawczy.

Sąd rozpoznaje wniosek po wezwaniu i wysłuchaniu stron, jeżeli się stawią.

Wykaz i przyrzeczenie sąd odbierze niezwłocznie. W uzasadnionych wypadkach sąd może wyznaczyć dłużnikowi termin nie dłuższy niż tydzień.

Na postanowienie sądu w przedmiocie wyjawienia majątku przysługuje zażalenie. Wniesienie zażalenia nie tamuje wykonania postanowienia o wyjawieniu majątku. Sąd pierwszej instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym (bez udziału stron).

Jeżeli dłużnik bez usprawiedliwionej przyczyny nie stawi się do sądu w celu złożenia wykazu lub przyrzeczenia albo stawiwszy się wykazu nie złoży lub odmówi odpowiedzi na zadane mu pytanie albo odmówi złożenia przyrzeczenia – sąd może skazać go na grzywnę lub nakazać przymusowe doprowadzenie oraz może zastosować areszt nieprzekraczający miesiąca. O skutkach tych dłużnik zostaje pouczony w wezwaniu na posiedzenie.

W razie zastosowania środków przymusu dłużnik może w każdej chwili złożyć wykaz i przyrzeczenie. W wypadku gdy zastosowano wobec niego areszt, dłużnik może domagać się stawienia go przed sąd w celu złożenia wykazu i przyrzeczenia. W wypadku tym sąd nie wzywając wierzyciela niezwłocznie przyjmie wykaz i odbierze przyrzeczenie, po czym zwolni dłużnika.

Wierzyciel, który nie był obecny przy tych czynnościach, może żądać ponownego wezwania dłużnika w celu zadania mu pytań zmierzających do wykrycia przedmiotów, do których mogłaby być skierowana egzekucja. Niestawiennictwo dłużnika lub odmowa odpowiedzi albo dodatkowego złożenia przyrzeczenia pociąga za sobą skutki (kary) wymienione uprzednio. O skutkach tych dłużnik powinien być pouczony w wezwaniu na posiedzenie.

Dłużnik, który złożył przyrzeczenie lub do którego zastosowano środki przymusu – obowiązany jest do złożenia nowego wykazu i przyrzeczenia na żądanie tego samego lub innego wierzyciela, gdy od złożenia przyrzeczenia lub wyczerpania środków przymusu upłynął okres jednego roku.

Za osobę, która nie ma zdolności procesowej, wykaz i przyrzeczenie obowiązany jest złożyć jej przedstawiciel ustawowy.


Wniosek o egzekucję alimentów

egzekucjaJeżeli dłużnik nie postępuje zgodnie z wyrokiem sądowym i nie płaci alimentów – nie pozostaje nam nic innego, jak ubieganie się o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Egzekucja ma za zadanie przymusowe zobowiązanie dłużnika do spełnienia świadczenia.

Egzekucję prowadzi się z zarobków dłużnika i jego majątku. Np. z wynagrodzenia za pracę, renty (emerytury), środków zgromadzonych na koncie bankowym, rzeczy ruchomych, nieruchomości.

Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy tj. tytuł egzekucyjny (np. wyrok sądowy) zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Zanim jednak złożymy wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji – musimy uzyskać klauzulę wykonalności dla wyroku alimentacyjnego.

Klauzula wykonalności to stwierdzenie przez sąd wykonalności wyroku, co skutkuje możliwością prowadzenia egzekucji. Bez adnotacji o klauzuli wykonalności – komornik nie będzie mógł prowadzić postępowania.

Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności składamy do tego sądu, który wydał wyrok zasądzający alimenty. Do wniosku dołączamy odpis wyroku. Sąd rozpoznaje wniosek niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od jego złożenia.

Gdy mamy już wyrok, opatrzony przez sąd klauzulą wykonalności, to wówczas możemy domagać się wszczęcia egzekucji przez komornika. Komornik działa przy sądzie rejonowym.

Uprawniony (wierzyciel) ma prawo złożyć wniosek do komornika właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika, bądź jego samego. W tym drugim wypadku komornik wierzyciela przekazuje akta sprawy dla komornika dłużnika.

We wniosku należy oznaczyć świadczenie, jakie ma być spełnione. Wraz z wnioskiem przekazujemy komornikowi – wyrok alimentacyjny, opatrzony wcześniej przez sąd klauzulą wykonalności.

Osoba uprawniona do alimentów (wierzyciel alimentacyjny) nie ma obowiązku wskazywać majątku dłużnika ani sposobów egzekucji. Jest to uproszczenie dla tychże osób.


Wpis dłużnika alimentacyjnego do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych

rejestr_1Długotrwałe niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego (niepłacenie alimentów), może być podstawą wpisu dłużnika do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych (RDN), znajdującym się w Krajowym Rejestrze Sądowym.

W razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy  – komornik z urzędu składa wniosek o wpis do RDN.

RDN jest jawny – każdy ma do niego dostęp. Stanowi źródło wiedzy o zadłużonych osobach fizycznych, w szczególności informacje o:

  • zaległościach podatkowych i celnych,
  • zaległościach wobec ZUS,
  • wierzycielach i wysokościach niespłaconych wierzytelności.

Nie ma co ukrywać – RDN nie jest chlubną bazą i może nam przysporzyć tylko same problemy. Np. obniżyć zdolność kredytową, wpłynąć na wiarygodność w prowadzeniu interesów.

Krajowy Rejestr Sądowy