Kategoria: Postępowanie w sprawie o alimenty

Czy mogę otrzymać wyższe alimenty, niż zażądałam w pozwie?

Nie. Do niedawna była taka możliwość. Obecnie po zmianie przepisów nasz „kochany ustawodawca” zrezygnował z takiego udogodnienia. I obecnie obowiązuje zakaz orzekania ponad żądanie w sprawach alimentacyjnych. Nie wiem, może chciał utrudnić życie osobom dochodzącym alimentów?

W związku z tym sprawy alimentacyjne zostały zrównane z kategorią pozostałych spraw cywilnych, do których odnoszą się ogólne reguły. O co chodzi?  Fundamentalną zasadą postępowania cywilnego jest zakaz orzekania, co do przedmiotu sporu (zaskarżenia) który nie był objęty żądaniem i  zakaz zasądzania ponad żądanie.

W rezultacie nie dostaniemy wyższej kwoty alimentów niż ta zgłoszona w pozwie. Nawet gdyby najbardziej uzasadnione i sprawiedliwe było przyznanie nam większej sumy – sąd nie może tego zrobić, jest związany przepisami prawa, koniec kropka.

Owszem, jeżeli zażądamy sumę zbyt wygórowaną, to ewentualnie dostaniemy mniej, ale i tak wyjdziemy na tym swoje. Czyżby na pewno? No może poza jednym wyjątkiem – w razie gdy roszczenie alimentacyjne okaże się całkowicie bezzasadne (oddalenie powództwa), to sąd może nas obciążyć (jako stronę przegrywającą) kosztami procesu . A wysokość alimentów o które się ubiegaliśmy rzutuje na rozmiar kosztów procesu.

Jest to skrajny przypadek. Nie mniej jednak lepiej żądać więcej niż mniej.

W sprawach o alimenty na rzecz małoletniego dziecka (takiego, które nie ukończyło 18 lat) – stroną procesu jest wyłącznie małoletni. Rodzic (opiekun) dziecka jako przedstawiciel ustawowy jest jedynie reprezentantem dziecka w postępowaniu sądowym, a po zakończeniu procesu – osobą upoważnioną do odbioru i dysponowania alimentami.

Rodzic jest przedstawicielem ustawowym dziecka, które znajduje się pod jego władzą rodzicielską. Władza rodzicielska, a tym samym wynikające z niej przedstawicielstwo wygasa z datą osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości.

W innym wypadku przymiot władzy rodzicielskiej ustaje wskutek orzeczenia sądu rodzinnego o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej. Władza rodzicielska może też zostać zawieszona, co powoduje nieobowiązywanie jej w okresie zawieszenia. Dopuszczalne jest również ograniczenie władzy  rodzicielskiej, a zakres tego ograniczenia tzn. jakie prawa i obowiązki przysługują rodzicowi – wynika z postanowienia sądu.

Jeżeli dziecko pozostaje po opieką, to przedstawicielstwo ustawowe wynikające z pieczy nad małoletnim – posiada opiekun.

Reprezentacja osoby niepełnoletniej w sądzie jest związana z nieposiadaniem przez reprezentowanego pełnej zdolności do czynności prawnych, a co za tym idzie i procesowych. Brak tejże zdolności uniemożliwia mu samemu skuteczne podjęcie obrony swoich praw.

Do czasu osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości – osobą uprawnioną do odbioru alimentów jest jego przedstawiciel ustawowy, który powinien być wskazany w sentencji wyroku zasądzającego alimenty – jako osoba uprawniona do ich odbioru. Ma to na celu uniknięcie nieporozumień, jakie mogą powstać, gdy kilka osób będzie domagać się przekazywania świadczeń alimentacyjnych do ich rąk.

Gdyby dziecko osiągnęło pełnoletniość w trakcie procesu o alimenty, to może wtedy samodzielnie podejmować czynności procesowe. Natomiast przyjmuje się że były przedstawiciel ustawowy dziecka nadal może działać w jego imieniu, o ile dziecko nie będzie temu przeciwne. To samo tyczy się pełnomocnika ustanowionego przez przedstawiciela ustawowego do reprezentowania dziecka w sądzie.

Z momentem ukończenia osiemnastego roku życia dziecko może samodzielnie odbierać alimenty. Dla potwierdzenia tego faktu wystarczający jest dowód osobisty. Rodzic, który pobierał alimenty na dziecko, po osiągnięciu przez nie pełnoletniości i nie przeznaczał tych środków na utrzymanie dziecka – może zostać zobowiązany do ich zwrotu. Osobą uprawnioną do żądania zwrotu jest dziecko. Jest to tzw. roszczenie regresowe.

Toczenie się sprawy przez sądem wiąże się z pewnymi kosztami. A jak wiadomo, ktoś musi je pokryć. Na koszty sądowe składają się opłaty (od pism procesowych) oraz wydatki (pozostałe koszty związane z procesem). Punktem wyjściowym do zainicjowania procesu o alimenty jest złożenie pozwu o alimenty, opłaconego w odpowiedniej wysokości, jeżeli takowa opłata jest wymagana. Zobaczmy kto płaci i w jakiej wysokości.

Strona występująca z powództwem o ustalenie obowiązku alimentacyjnego (pozew o zasądzenie alimentów) albo o podwyższenie alimentów (pozew o podwyższenie alimentów) – nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych.

Występuje tu ustawowe zwolnienie od ponoszenia kosztów procesu, ze względu na uprzywilejowaną kategorię spraw, jakimi są sprawy alimentacyjne. Ma ono na celu umożliwienie osobom dochodzącym alimentów realizację swojego prawa, gdyż z reguły nie są w stanie pokryć kosztów postępowania sądowego.

W tym wypadku, tymczasowo pokrywa koszty postępowania Skarb Państwa, a w końcowym efekcie strona na której ciąży obowiązek alimentacyjny. No chyba, że sąd oddali powództwo o alimenty, jako całkowicie bezzasadne, to wówczas ostateczne koszty procesu poniesie osoba, jaka żądała alimentów.

Jeżeli wniosek o alimenty jest zgłaszany w pozwie o rozwód, separację, unieważnienie małżeństwa, ustalenie ojcostwa – nie podlega on odrębnej opłacie. Zatem ponosimy tylko koszty powództwa głównego , np. przy pozwie o rozwód – 600 zł.

Strona wnosząca o obniżenie wysokości świadczeń alimentacyjnych (pozew o obniżenie alimentów), bądź też  o uchylenie obowiązku alimentacyjnego (pozew o ustalenie, że obowiązek alimentacyjny ustał) – nie podlega zwolnieniu od kosztów procesu i ponosi je na zasadach ogólnych. Chyba nie muszę tłumaczyć dlaczego 🙂 Obowiązana jest uiścić opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia (nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł).

Podsumowując powództwo o zasądzenie i podwyższenie alimentów jest wolne od kosztów sądowych, natomiast powództwo o obniżenie i uchylenie obowiązku alimentacyjnego – nie.

Właściwość sądu to nic innego jak kompetencja, upoważnienie do rozpoznawania spraw danego rodzaju. Na właściwość sądu składa się właściwość rzeczowa i miejscowa. Osoba wnosząca pismo do sądu musi spełnić oba warunki właściwości. Omówimy je teraz.

1. Właściwość rzeczowa.

Sądem właściwym rzeczowo tj. ze względu na przedmiot (zakres) rozpoznawanych spraw – jest zawsze sąd rejonowy. Jednakże gdy powód zgłasza w pozwie o separację, rozwód, unieważnienie małżeństwa – wniosek o zasądzenie alimentów – sądem właściwym rzeczowo jest sąd okręgowy, ponieważ żądanie alimentów jest kwestią uboczną, a powództwo główne należy do właściwości tegoż sądu.

2. Właściwość miejscowa.

Związana jest z zasięgiem działania sądu. Daje nam odpowiedź na pytanie: do którego sądu rejonowego mam złożyć pozew?

Ogólną zasadą jest, że powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany (zobowiązany) ma miejsce zamieszkania.

Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsca zamieszkania – miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.

Miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.

Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właściwość oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce – wg ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce.

W postępowaniu o świadczenia alimentacyjne powód (uprawniony) ma uprzywilejowaną sytuację, gdyż może wystąpić przed sąd rejonowy:

• swojego miejsca zamieszkania, bądź
• miejsca zamieszkania pozwanego (na zasadach ogólnych).

Wybór należy do uprawnionego, lecz często bywa tak, że sąd właściwy dla powoda i pozwanego jest tym samym sądem.

Czy coś się stanie jeżeli wniosę pozew do niewłaściwego sądu?

Sąd niewłaściwy, który otrzymał pismo procesowe przekazuje je sądowi właściwemu do rozpoznania danej sprawy. Datą wpłynięcia pozwu jest wówczas dzień otrzymania go przez sąd właściwy. Sąd niewłaściwy zawiadamia na piśmie powoda – o przekazaniu sprawy sądowi właściwemu.